W 1997 roku rozpoczął działalność Instytut Inżynierii Materiałowej, którego profil kształtował się od lat 50. XX wieku, począwszy od katedry, poprzez zakłady i laboratorium do instytutu. Inicjatorami jego powołania byli ówczesny dziekan Wydziału, Czesław Cempel, oraz Andrzej Barbacki.  Pierwotnie Instytut składał się z 4 zakładów:

• Ceramiki i Kompozytów, 
• Metaloznawstwa, 
• Obróbki Cieplnej
• Spawalnictwa i Badań Nieniszczących.

Pierwszym jego dyrektorem został Andrzej Barbacki. Instytut Inżynierii Materiałowej stanowi bezpośrednią kontynuację pierwszego wydziałowego ośrodka  materiałoznawczego  –  Katedry  Technologii  Metali  i  Metaloznawstwa  (1956--1970), kierowanej przez Feliksa Tychowskiego, wybitnego specjalistę w zakresie obróbki plastycznej. W roku 1970 Katedrę Technologii Metali i Metaloznawstwa podzielono na 2 zakłady: Feliks Tychowski utworzył Zakład Obróbki Plastycznej w ówczesnym Instytucie Technologii Budowy Maszyn, a z inicjatywy Zbigniewa Głowackiego powstał Zakład Metaloznawstwa i Obróbki Cieplnej, później przekształcany w Środowiskowe Laboratorium Strukturalnych Badań Metali (1976-1983), w Instytut Metaloznawstwa (1984-1992) i w Katedrę Metaloznawstwa (1993-1996).

Laboratorium, a następnie Katedrą i Instytutem w minionych latach kierowali:

• ZBIGNIEW GŁOWACKI (kier. Laboratorium w latach 1976-1983; dyrektor Instytutu w latach 1984-1985) 
• HENRYK LEDA (z-ca dyrektora Instytutu w  latach  1986-1987;  wakat  na  stanowisku dyrektora; kierownik Katedry w latach 1993-1997)
• ANDRZEJ BARBACKI (1987-1993, 1997-1999)
• MIECZYSŁAW JURCZYK (1999-2020)
• JAROSŁAW JAKUBOWICZ (2020-)

W 1999 roku dyrektor Instytutu Mieczysław Jurczyk wprowadził nowoczesny zakres badań (nowe zagadnienia) – nanomateriały metaliczne, ceramiczne oraz kompozytowe. 1 października 2002 roku powołano Zakład Obróbki Cieplnej i Spawalnictwa oraz zlikwidowano Zakład Spawalnictwa i Badań Nieniszczących. 1 września 2008 roku nastąpiła kolejna reorganizacja Instytutu, polegająca na konsolidacji dotychczasowych zakładów w celu dostosowania się do nowoczesnego profilu badań i kształcenia oraz do wymagań rynku pracy. W jej wyniku powstały 2 zakłady:

• Nanomateriałów Funkcjonalnych  
• Metaloznawstwa i Inżynierii Powierzchni.